बोधकथा

बालवयात शिकलेली गोष्ट आयुष्यभर सोबत राहते. बोधकथा या विभागात अशा गोष्टींचा संग्रह आहे ज्या मनोरंजनातून शिक्षण देतात. या छोट्या गोष्टींमधून नैतिकता, सहकार्य, प्रामाणिकपणा, सचोटी यांसारखी मूल्ये सोप्या भाषेत उलगडली जातात.

प्रामाणिक लाकुडतोड्या

एका वेळची गोष्ट आहे. एक गाव होता, जिथं रामा नावाचा एक गरीब पण प्रामाणिक लाकूडतोड्या राहत होता. तो दररोज जंगलात जाऊन लाकूड तोडून ते विकायचा आणि आपल्या कुटुंबाचा उदरनिर्वाह करायचा. त्याचं आयुष्य कठीण होतं, पण तो कधीही खोटं बोलत नसे, चोरी करत नसे. लाकुडतोड्या प्रामाणिक होता.

एक दिवस रामा नेहमीप्रमाणे तो जंगलात गेला. नदीच्या काठावर एक जुने झाड त्याने पाहिले. झाड मोठं होतं, पण त्या झाडाला कापता कापता त्याची कुऱ्हाड अचानक हातातून निसटून नदीत पडली. नदी खोल आणि प्रवाही होती – कुऱ्हाड पूर्णपणे पाण्यात बुडाली.

रामा बसून रडू लागला. त्याच्याकडे दुसरी कुऱ्हाड नव्हती, आणि ती कुऱ्हाड त्याचं आयुष्य चालवायचं आणि पोट भरायचे साधन होतं. तेवढ्यात नदीतून एक तेजस्वी प्रकाश आला आणि जलदेवता प्रकट झाली.

“तू इतका दु:खी का आहेस?” जलदेवतेने विचारलं.

रामा म्हणाला, “माझी लोखंडी कुऱ्हाड नदीत पडली आहे. तीच माझ्या उपजीविकेचं साधन आहे.”

जलदेवतेने पाण्यात हात घालून एक सोनेरी कुऱ्हाड काढली. “ही तुझी आहे का?” तिने विचारले.

रामा म्हणाला, “नाही, माझी कुऱ्हाड साधी लोखंडाची होती.”

ती पुन्हा पाण्यात उतरली आणि आता चांदीची कुऱ्हाड दाखवली.

रामा म्हणाला, “ही सुद्धा माझी नाही.”

शेवटी तिने लोखंडाची कुऱ्हाड काढली.

रामा आनंदाने म्हणाला, “हो, हीच माझी आहे!”

जलदेवता त्याच्या प्रामाणिकपणावर खूष झाली आणि तिनं त्याला त्या तीनही कुऱ्हाड्या बक्षीस म्हणून दिल्या. रामा खूप आनंदी झाला, पण त्यानं त्या सोन्या-चांदीच्या कुऱ्हाड्या विकल्या नाहीत, तर त्या गावातल्या मंदिराला दान केल्या.

त्याच्या प्रामाणिकतेचा सन्मान संपूर्ण गावात झाला, आणि त्याच्या कष्टाचं फळ त्याला खूप मोठं मिळालं. अजून गोष्टी वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा

🌟 कथेतील बोध (Moral of the story):

प्रामाणिकपणा कधीही वाया जात नाही. तो उशीराने का होईना, पण नक्कीच फळ देतो.

सिंह आणि उंदीर ( बोधकथा )

एकदा जंगलात एक सिंह झोपलेला असतो. झोपेत असताना एक छोटा उंदीर त्याच्या अंगावरून धावत जातो. सिंहाचा झोपमोड होतो आणि तो चिडून उंदराला पकडतो.

“मी तुला आता खाऊन टाकतो,” सिंह डरकाळी फोडतो.

उंदीर घाबरत म्हणतो, “माझं काहीच नुकसान करू नका. मी छोटा आहे, पण कधी तरी तुमचं उपकार करू शकेन.”

सिंह मोठ्याने हसतो. पण त्याचा मूड चांगला असल्यामुळे तो उंदराला सोडून देतो.

काही दिवसांनी, तोच सिंह शिकाऱ्यांच्या जाळ्यात अडकतो. तो जोरजोरात गर्जना करतो, पण कुणी मदतीला येत नाही. तेवढ्यात तोच छोटा उंदीर तिथं येतो आणि आपल्या छोट्याशा दातांनी जाळं कुरतडून फाडतो. सिंह मुक्त होतो.

सिंह लाजत म्हणतो, “मी तुला कमी लेखलं होतं. तू माझा जीव वाचवलास.”

कथेतील बोध (Moral of the story)

कोणताही जीव छोटा नसतो. मदतीसाठी मोठेपणा नसतो, मन मोठं असावं लागतं.

शेतकऱ्याचा मुलांवरील विश्वास ( बोधकथा )

एका खेड्यात एक वृद्ध शेतकरी आपल्या तिन्ही मुलांसोबत राहत होता. त्याने आयुष्यभर कष्ट करून शेत तयार केला होता, पण मुलं मात्र शेतीकडे लक्ष देत नसत. त्यांना सतत वाटत असे की , “वडील गेले की जमीन विकून पैसे मिळवू.”

शेतकऱ्याला हे कळत होतं, शेतकऱ्याची तीनही मुल आळशी होती. पण थेट सांगून काही उपयोग होणार नाही, हे त्याला ठाऊक होतं. एके दिवशी तो आजारी पडला आणि मुलांना बोलावून म्हणाला,
“माझ्या शेतात एक खजिना पुरलेला आहे. तो तुम्हाला शोधावा लागेल.”

हे ऐकून तीनही मुलं उत्साहाने शेत खणू लागले. त्यांनी तासनतास माती उपसली, झाडांभोवतीची जमीन फोडली, पण त्यांना कुठेही खजिना सापडला नाही.

आखेर निराश होऊन त्यांनी ती जमीन परत नीट केली आणि शेती करण्यास सुरुवात केली. काही महिन्यांत पीक भरघोस आलं – आयुष्यात पहिल्यांदाच त्यांनी शेतातून इतकी कमाई केली होती.

तेव्हा वडील म्हणाले,
“खजिना तुम्हाला सापडलाच – तो म्हणजे परिश्रमाचे फळ! मी तुमच्यावर विश्वास ठेवला आणि तुम्ही सिद्ध केलं की तो विश्वास योग्य होता.”

🌟 कथेतील बोध (Moral of the story):

परिश्रमातून मिळणाऱ्या यशाचा आनंद कोणत्याही खजिन्यापेक्षा मोठा असतो.

चतुर कोल्हा आणि वाघ

एकदा जंगलात एक वाघ शिकारीच्या सापळ्यात अडकतो. तो जोरजोरात ओरडतो, पण कोणी मदतीला येत नाही. इतक्यात एक कोल्हा तिथं येतो.

वाघ म्हणतो, “माझी मदत कर. मी तुला काही वाईट करणार नाही.”

कोल्हा शंका घेऊन म्हणतो, “तू मला खाणार नाहीस, हे कसं मानू?”

वाघ शपथ घेऊन म्हणतो, “मी तुला काहीच करणार नाही.”

कोल्ह्याने सापळा उघडून वाघाला सोडवलं. वाघ लगेच गुरगुरत म्हणाला, “मी फार भुकेला आहे, मी तुला खाणार!”

कोल्हा पटकन म्हणाला, “ठीक आहे, पण आधी आपण झाडाला विचारूया की तू अडकलेला होतास का. तू खोटं बोलत असशील तर?”

ते झाडाकडे गेले. झाड म्हणालं, “हो, वाघ अडकला होता.”

कोल्हा लगेच म्हणाला, “अरे, दाखव तरी कसा अडकला होतास.”

वाघ पुन्हा सापळ्यात शिरतो, आणि कोल्हा पटकन सापळा बंद करतो.

“धोका टळला!” कोल्हा हसतो.

🌟 कथेतील बोध (Moral of the story):

संकटातही बुद्धीने वागल्यास संकटांवर मात करता येते.

गरुड आणि कावळा

दोन पक्षी एका उंच झाडावर राहत होते — एक गरुड आणि एक कावळा. गरुड रोज आकाशात उंच भरारी घेत असे, तर कावळा त्याला पाहून नेहमी चिडत असे.

“तू इतका उडतोस म्हणून काय मोठं झालं? मीसुद्धा तुझ्यासारखा उडू शकतो!” कावळा अहंकाराने म्हणत असे.

एक दिवस कावळ्याने गरुडाला सांगितलं, “चल, आज मी तुझ्यासारखं उंच उडून दाखवतो.”

गरुड शांतपणे म्हणाला, “ठीक आहे, पण आकाशात उडताना दिशा, वारा आणि शक्ती यांचा विचार करावा लागतो.”

कावळा ऐकत नाही. तो जोरात उडू लागतो आणि काही वेळातच उंचावर पोहोचतो. पण तिथे हवा बदलते, जोरदार वारा सुटतो. कावळा थकतो, दमतो आणि खाली कोसळतो. झाडाच्या फांदीवर बसलेल्या गरुडाने त्याला पकडून खाली आणलं.

कावळा लाजत म्हणाला, “माझी चूक झाली. मी तुझ्या क्षमतेची खिल्ली उडवली.”

गरुड हसत म्हणाला, “स्वतःचा मार्ग स्वतः ठरवा. दुसऱ्याची नक्कल करून कोणी मोठं होत नाही.”

🌟 कथेतील बोध (Moral of the story):

दुसऱ्याची नक्कल न करता स्वतःच्या क्षमतेनुसार वाटचाल करा.

सत्प्रवृत्ती असलेला गरीब माणूस

एका गावात एक गरीब पण प्रामाणिक माणूस राहत होता. त्याचं नाव होतं रामू. त्याच्याकडे फारसं काही नव्हतं – एक झोपडी, थोडी शेती, आणि मेहनतीची वृत्ती.

एकदा गावात एक श्रीमंत व्यापारी हरवलेला मुद्दा शोधत फिरत होता. त्याच्या बरोबर एक पिशवी होती, ज्यात दागिने आणि रोख रक्कम होती. अचानक ती पिशवी कुठेतरी गहाळ झाली.

दुसऱ्याच दिवशी रामूला ती पिशवी रस्त्यावर सापडली. त्याने ती उचलली आणि सरळ गावकऱ्यांच्या पुढे ठेवली.

गावकऱ्यांनी त्याला विचारलं, “तू इतका गरीब असूनही इतका प्रामाणिक कसा राहिलास?”

रामू म्हणाला, “माझं मन स्वच्छ आहे. दुसऱ्याचं हक्काचं मी कधीच घेत नाही.”

ते ऐकून व्यापारी भारावला. त्याने संपूर्ण पिशवी रामूला दिली आणि त्याला आपल्या व्यवसायात भागीदार केलं.

रामूचं जीवन बदललं, पण तो त्याच प्रामाणिकपणाने जगत राहिला.

🌟 कथेतील बोध (Moral of the story):

मनाची श्रीमंती हीच खरी संपत्ती आहे.

दोन मित्र आणि अस्वल

दोन मित्र जंगलातून जात होते – सुरेश आणि रमेश. वाटेत त्यांना एक मोठं अस्वल समोर आलं. सुरेश पटकन जवळच्या झाडावर चढून बसला. रमेश काही करू शकला नाही, तो झाडावर चढू शकत नव्हता.

त्याने पटकन खाली पडलं आणि मृत असल्याचं नाटक केलं. अस्वल त्याच्याजवळ आला, नाकाने त्याला वास घेतला, आणि निघून गेला. अस्वल गेल्यावर सुरेश झाडावरून खाली उतरला.

तो हसून म्हणाला, “अरे, अस्वल तुझ्या कानात काय सांगून गेला?”

रमेश गंभीरपणे म्हणाला, “तो म्हणाला, जे मित्र संकटात सोडून पळून जातात, त्यांच्यावर कधीही विश्वास ठेवू नकोस.”

सुरेश लाजून गप्प बसला.

🌟 कथेतील बोध (Moral of the story):

खऱ्या मित्राची ओळख संकटाच्या क्षणीच होते.

दोन मित्र आणि अस्वल

तो हसून म्हणाला, “अरे, अस्वल तुझ्या कानात काय सांगून गेला?”

सुरेश लाजून गप्प बसला.

🌟 कथेतील बोध (Moral of the story):

खऱ्या मित्राची ओळख संकटाच्या क्षणीच होते.